درباره ماموگرافی بیشتر بدانید

ماموگرافی یکی از مهم‌ترین روش‌های غربالگری برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان است که می‌تواند نقشی حیاتی در حفظ سلامتی زنان ایفا کند. این آزمایش با استفاده از پرتوهای خفیف به بررسی دقیق بافت پستان می‌پردازد و به پزشکان کمک می‌کند تا هر گونه تغییرات غیرطبیعی را در مراحل اولیه شناسایی کنند. در این مقاله، به بررسی جزئیات بیشتر ماموگرافی، مزایا، و نکات مهمی که باید پیش از انجام آن بدانید، خواهیم پرداخت.

انواع ماموگرافی در تصویربرداری پزشکی

ماموگرافی در سه شاخه بسیار پیشرفته ماموگرافی دیجیتال، دستگاه‌های تشخیص کامپیوتری و توموسنتزیس طبقه‌بندی می‌شود که عبارتند از :

1. ماموگرافی دیجیتال

ماموگرافی دیجیتال یا ماموگرافی دیجیتال کامل (FFDM)، یک سیستم تصویربرداری است که در آن فیلم‌های رادیوگرافی با استفاده از مبدل‌های اشعه ایکس به تصاویر ماموگرافی پستان تبدیل می‌شوند. سیستم ماموگرافی دیجیتال به سیستم‎ دوربین‌های دیجیتال که تصاویری با کیفیت در دز پایین ایجاد می‌کنند، شباهت زیادی دارد. تصاویر ماموگرافی پستان توسط رادیولوژیست بررسی می‌شود و به‌منظور ذخیره‌سازی طولانی‌مدت به کامپیوتر منتقل می‌شود.

2. دستگاه‌های تشخیص کامپیوتری CAD

دستگاه‌های تشخیص کامپیوتری، مناطق غیرطبیعی متراکم، توده‌ها و یا کلسیفیکاسیون‌های پستان را در تصاویر ماموگرافی دیجیتال مشخص می‌کنند. درواقع دستگاه‌های CAD این مناطق را بر روی تصاویر برجسته می‌کنند. درنتیجه رادیولوژیست‌ها به‌دقت این مناطق را بررسی می‌کنند.

3. توموسنتزیس پستان

توموسنتزیس پستان در واقع ماموگرافی سه‌بعدی است و توموسنتزیس دیجیتال پستان (DBT) نیز نامیده می‌شود. در این روش، از زوایای مختلف پستان تصویربرداری می‌شود و در نهایت تصویری سه‌بعدی از بافت سینه ایجاد می‌شود. به‌این‌ترتیب تصویربرداری سه‌بعدی سینه، همانند تصاویر توموگرافی کامپیوتری از ترکیب تصاویر برش‌های نازک بافت و ادغام آن‌ها با هم ایجاد می‌شود. دوز تابشی در برخی از سیستم‌های توموسنتزی سینه کمی بالاتر از دوز استفاده شده در ماموگرافی استاندارد است. با این حال دز توموسنتزیس پستان، مورد تائید FDA است.

مزایای ماموگرافی

• عکسبرداری از پستان، خطر مرگ ناشی از سرطان پستان را کاهش می‌دهد. انجام این تست برای تشخیص انواع سرطان پستان از جمله سرطان مجاری و لبولار مهاجم بسیار مفید است.
• استفاده از ماموگرافی غربالگری تشخیص رشد کوچک غیر طبیعی بافت محدود شده به مجاری شیری در پستان را افزایش می‌دهد.
• پس از انجام معاینه با اشعه ایکس اثری از آن در بدن بیمار باقی نمی‌ماند.
• عکسبرداری با اشعه ایکس معمولاً هیچ عارضه جانبی ایجاد نمی‌کند.
• این عکسبرداری توانایی پزشک در تشخیص تومورهای کوچک را بهبود می ‌بخشد. زمانی که توده‌ های سرطانی کوچک باشند، بیماران گزینه ‌های درمانی بیشتری خواهند داشت.

بهترین زمان انجام ماموگرافی

بهترین زمان انجام ماموگرافی هفته اول قاعدگی است. (روز اول قاعدگی یعنی روزی که خون‌ریزی ماهیانه زنانه شروع می‌شود) چون در این زمان پستان‌ها حساس نیستند. برای بدست آوردن تصویر خوب نیاز به فشار روی پستان است که ممکن است دردناک باشد.

آمادگی لازم برای انجام ماموگرافی

1. قبل از ماموگرافی دوش بگیرید و از مصرف پودر تالک بوگیر زیر بغل خودداری کنید زیرا این مواد می‌توانند باعث تفسیر اشتباه ماموگرافی شوند.
2. در روز تصویربرداری به هیچ عنوان از پودر بدن، کرم، دئودورانت یا لوسیون روی سینه خود استفاده نفرمایید.
3. به تغییر در رژیم غذایی نیاز نیست و داروهای خود را مطابق معمول میل بفرمایید.
4. به هنگام تصویربرداری از به همراه داشتن طلا و جواهرات اجتناب نمایید.
5. در صورت احتمال بارداری حتماً پیش از انجام تصویربرداری، رادیولوژیست را در جریان قرار دهید.

نحوه انجام ماموگرافی

تکنسین یک پیراهن به شما خواهد داد. بسته به امکانات آزمایش، ممکن است در طی ماموگرافی بایستید و یا بنشینید. هر سینه بر روی صفحه پرتو ایکس مسطح قرار می‌گیرد. سپس کمپرسور پستان را به پایین فشار می‌دهد تا بافت را صاف کند. این عکس یک تصویر واضح‌ از پستان را فراهم می‌کند.

نحوه‌ی کارکرد دستگاه ماموگرافی

یونیت ماموگرافی یک جعبه مستطیلی شکل است که در آن تیوب اشعه ایکس قرار دارد. این دستگاه به طور انحصاری برای آزمون‌های اشعه ایکس پستان به کار می‌رود. در این دستگاه قسمتی تعبیه‌شده است که پستان را نگه می‌دارد و آن را تحت‌فشار قرار می‎دهد. درنتیجه تصویربرداری در زوایای مختلفی از بافت سینه انجام می‌شود. به طور میانگین، ماموگرافی حدود 30 دقیقه طول می‌کشد. ماموگرافی به صورت سرپایی انجام می‌شود. قبل از شروع تصویربرداری، تکنولوژیست، پستان‌های بیمار را در یونیت ماموگرافی قرار می‌دهد. پستان‌ها بر روی یک پلت‌فرم مخصوص قرار می‌گیرند و توسط یک پدال پلاستیکی شفاف، فشرده می‌شوند سپس تکنسین به آرامی این فشار را افزایش می‌دهد. فشرده‌سازی بافت پستان مزایایی دارد که به شرح زیر است:

• نازک شدن بافت پستان به منظور تصویربرداری واضح‌تر
• کاهش پراکندگی اشعه ایکس به منظور افزایش وضوح تصویر
• استفاده از دز پایین‌تر اشعه ایکس در حجم نازک‌تری از بافت
• عدم حرکت و فیکس بافت به منظور جلوگیری از تار شدن تصویر
• گسترش بافت به منظور مشاهده ناهنجاری‌های کوچک مخفی در بین لایه‌های بافت

در طول تصویربرداری ممکن است از بیمار خواسته شود تا پوزیشن خود را عوض کند. رایج‌ترین تصاویر ماموگرافی از زاویه بالا به پایین و جانبی هستند. این پروسه برای پستان دوم نیز تکرار می‌شود. فشرده‌سازی پستان برای تصویربرداری توموسنتزیس به منظور کاهش حرکات و بهبود کیفیت تصاویر ضروری است. در طول غربالگری توموسنتزیس پستان، تصاویر دو بعدی از ادغام تصاویر سه‌بعدی ایجاد می‌شوند. بیمار باید در طول ماموگرافی بی‌حرکت بماند. حتی ممکن است از بیمار خواسته شود تا برای چند ثانیه، نفس خود را حبس کند. این کار موجب وضوح تصویر و جلوگیری از تاری آن می‌شود.

محدودیت های ماموگرافی

در حالی که امروزه ماموگرافی بهترین ابزار غربالگری سرطان سینه است، ماموگرافی همه سرطان ‌های سینه را تشخیص نمی ‌دهد. به این نتیجه منفی کاذب می گویند. از سوی دیگر، زمانی که ماموگرافی غیر طبیعی به نظر می رسد و سرطانی وجود ندارد، به این نتیجه مثبت کاذب می گویند.

خود تصاویر ماموگرافی غربالگری اغلب برای تعیین وجود یک بیماری خوش خیم یا بدخیم با قطعیت کافی نیست. در صورت وجود ناهنجاری، رادیولوژیست ممکن است مطالعات تشخیصی بیشتری را توصیه کند.
توجه به این نکته بسیار مهم است که همه سرطان های سینه را نمی توان در ماموگرافی مشاهده کرد. تفسیر ماموگرافی می تواند دشوار باشد زیرا یک سینه طبیعی برای هر زن متفاوت به نظر می رسد. همچنین، اگر پودر یا مرهم روی سینه ها وجود داشته باشد یا تحت عمل جراحی سینه ( پروتز سینه ) قرار گرفته باشید، ممکن است ظاهر تصویر به خطر بیفتد. از آنجایی که تجسم برخی سرطان‌ های سینه دشوار است، ممکن است رادیولوژیست بخواهد تصویر را با نماهای معاینات قبلی مقایسه کند.
ایمپلنت‌ های سینه همچنین می ‌توانند مانع خواندن دقیق ماموگرافی شوند، زیرا ایمپلنت‌ های سیلیکونی و سالین در عکس ‌برداری با اشعه ایکس شفاف نیستند و می ‌توانند دید واضح بافت‌ های اطراف خود را مسدود کنند، به‌خصوص اگر ایمپلنت در جلوی قفسه سینه قرار گرفته باشد نه زیر سینه. ماهیچه ها تکنسین ها و رادیولوژیست های باتجربه می دانند که چگونه سینه ها را با دقت فشرده کنند تا دید بدون پارگی ایمپلنت بهبود یابد.

عوارض جانبی ماموگرافی

همانند هر نوع عکسبرداری اشعه ایکس، شما در معرض مقدار بسیار کمی از تابش در طول ماموگرافی قرار می‌گیرید. با این حال، خطر مواجهه با آن بسیار پایین است. اگر بیمار یک زن باردار است و قبل از تاریخ زایمان، مستلزم داشتن یک ماموگرافی است، معمولاً در طول پروسه یک پیش‌ بند سربی می ‌پوشد.

سن انجام ماموگرافی و نقش آن در شناسایی سرطان سینه

ماموگرافی برای ارزیابی توده‌های غیرطبیعی در پستان یا ناهنجاری‌های نوک سینه انجام می‌شود که ممکن است توسط بیمار یا پزشک شناسایی شده باشند. این آزمایش می‌تواند سرطان پستان را سال‌ها قبل از بروز علائم تشخیص دهد و خطر مرگ ناشی از سرطان را کاهش دهد. سن مناسب برای انجام ماموگرافی معمولاً ۴۰ سالگی است و طبق دستورالعمل‌های فعلی، زنان پس از این سن باید به‌صورت سالیانه ماموگرافی انجام دهند، به‌ویژه افرادی که در معرض خطر بالاتر هستند. در برخی موارد، ممکن است به ام آر آی سینه نیز نیاز باشد. اشعه ایکس در ماموگرافی عارضه جانبی ندارد و در بدن باقی نمی‌ماند.

کاربرد ماموگرافی سه بعدی در غربالگری و تشخیص سرطان سینه

مطالعات نشان دادند که غربالگری با توموسنتزیس پستان، منجر به بهبود نرخ تشخیص سرطان سینه است. در ماموگرافی سه‌بعدی، تومورهای سرطانی کوچک به‌خوبی دیده می‌شوند. توموسنتزیس پستان در تشخیص موارد زیر کاربرد دارد:

• افزایش احتمال تشخیص تومورهای چندگانه پستان
• کاهش بیوپسی‌های غیرضروری یا تست‌های اضافی
• ایجاد تصاویر واضح‌تر از ناهنجاری‌های بافت‌های متراکم پستان
• دقت بیشتر در تعیین اندازه، شکل و موقعیت ناهنجاری‌های پستان

سوالات متداول

ماموگرافی چه چیزی را نشان می دهد؟

ماموگرافی اغلب می تواند نواحی غیر طبیعی در پستان را نشان دهد. آن ها نمی توانند به طور قطعی تشخیص دهند که آیا یک ناحیه غیر طبیعی سرطان است یا خیر، اما می توانند به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی کمک کنند تا تصمیم بگیرند که آیا آزمایش بیشتری (مانند بیوپسی سینه ) مورد نیاز است یا خیر. انواع اصلی تغییرات سینه که با ماموگرافی یافت می شوند عبارتند از:

• کلسیفیکاسیون ها
• توده ها
• عدم تقارن

انجام ماموگرافی چه حسی دارد؟

انجام ماموگرافی برای بعضی از زنان ناراحت کننده است. برخی از زنان آن را دردناک می دانند. با این حال، ماموگرافی فقط چند لحظه طول می کشد و ناراحتی به زودی تمام می شود. احساس شما به مهارت تکنسین، اندازه سینه ها و میزان فشار دادن آن ها بستگی دارد. اگر پریود هستید، ممکن است سینه های شما حساس تر باشد. یک پزشک با آموزش خاص، به نام رادیولوژیست، ماموگرافی را می خواند. او برای علائم اولیه سرطان سینه یا سایر مشکلات به اشعه ایکس نگاه می کند.

ماموگرافی سینه های دارای پروتز چگونه انجام می شود؟

قبل از انجام ماموگرافی سینه دارای پروتز ، حتماً به تکنسین اطلاع دهید که ایمپلنت دارید و هنگام گرفتن نوبت نیز این موضوع را مطرح کنید تا مطمئن شوید مرکز تجربه کار با ایمپلنت سینه را دارد. ایمپلنت‌های سیلیکونی یا سالین می‌توانند مشاهده بافت پستان را دشوار کنند، بنابراین زنان دارای ایمپلنت باید علاوه بر تصاویر استاندارد، ۴ تصویر اضافی نیز بگیرند تا پزشک بتواند بافت پستان را بهتر ببیند. این تصاویر اضافی که به نام "نماهای جابجایی ایمپلنت" شناخته می‌شوند، ایمپلنت را به دیواره قفسه سینه فشار می‌دهند تا بافت سینه بهتر دیده شود. این فرآیند به پروتز آسیب نمی‌زند، اما ممکن است ناراحت‌کننده باشد.

• اثربخشی ماموگرام برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان در ایران
  تاریخ انتشار : 1402-06-15تاریخ بروز رسانی : 1402-06-20


• آیا می توان ماموگرافی را برای پستان دارای پروتز انجام داد؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-24تاریخ بروز رسانی : 1403-05-27


• برای تشخیص توده پستان ماموگرافی بهتر است یا سونوگرافی
  تاریخ انتشار : 1401-12-07تاریخ بروز رسانی : 1403-06-17


• راههای طلایی تشخیص سرطان سینه
  تاریخ انتشار : 1401-01-14تاریخ بروز رسانی : 1403-05-27


• آیا اشعه ماموگرافی زیان آور است؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-29تاریخ بروز رسانی : 1403-05-27